به گزارش مشرق، تهران این روزهای میزبان مهمانان زیبا و کوچکی است که سالها از آنها خبری نبود. از اواخر هفته گذشته سطح شهر تهران پر از پروانه شد، پروانه‌هایی که به خاطر تغییر دوره‌های بارشی در کشور، افزایش بارندگی و زمستان‌های معتدل هستند. کارشناسان محیط زیست این اطمینان را به شهروندان می‌دهند که پروانه‌ها خطری برای سلامتی شهروندان ندارند.

علیرضا نادری، کارشناس حشرات و پروانه‌شناس در معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص افزایش پروانه‌ها در سطح شهر تهران گفت: هرگونه حشره‌ای به خاطر تغییر وضعیت آب و هوا، جمعیتش تغییر می‌کند. اینگونه پروانه خاص که در تهران مشاهده می‌کنید به دلیل افزایش بارندگی و افزایش گیاهانی که مناسب تخم گذاری این حشره است، جمعیتش افزایش پیدا کرده است. تنها دلیل ظهور این پروانه‌ها، افزایش بارندگی و به تبع آن افزایش گیاهان است.

بارندگی‌های اخیر دلیل بازگشت پروانه‌ها

این حشره شناس با اشاره به اینکه جای نگرانی برای شهروندان وجود ندارد اظهارداشت: عمر این پروانه‌ها حداکثر یکی دو ماه است و عموماً پروانه‌ها عمر کوتاهی دارند. این پروانه‌ها امسال تخم گذاری می‌کنند و اگر سال بعد آب و هوا و بارندگی‌ها مشابه امسال بود و دشت‌ها و کوه‌ها مملو از گیاهان مختلف شد ما دوباره شاهد این پروانه‌ها خواهیم بود اما اگر بارندگی کم باشد و گیاهان به اندازه امسال در سطح دشت‌ها و کوه‌ها نباشند، این پروانه‌ها به دلیل نبود غذا چنین ظهوری نخواهند داشت. این چرخه طبیعی حیات این پروانه‌ها است و از طی ۳۰ سال اخیر پنج بار این موج حضور پروانه‌ها اتفاق افتاده است.

امسال موج حضور پروانه‌ها بزرگ‌تر بود

وی در پاسخ به این پرسش که با وجود آنکه پنج بار موج حضور پروانه‌ها را پشت سر گذاشته ایم اما امسال بیش از سالهای گذشته این پروانه به چشم آمده‌اند، گفت: امسال این موج حضور بزرگ‌تر بوده و به جز ایران، در خاورمیانه نیز این اتفاق افتاده است. ما در ترکیه، عراق، کشورهای حاشیه مدیترانه به دلیل رطوبت زیاد و بارندگی‌های بالا و افزایش گیاهان، شاهد حضور پروانه‌ها بوده‌ایم.

چرای بی رویه دلیل کاهش جمعیت پروانه‌ها

نادری با اشاره به اینکه این نوع پروانه در پوشش فعلی گیاهانی که در مراتع وجود دارد قابلیت تخم گذاری دارند، گفت: یکی دیگر از دلایل کاهش پروانه‌ها، چرای بی رویه دام در زیست گاه‌ها است که بسیاری از گونه‌های گیاهی خوش خوراک در مراتع توسط دام‌ها خورده می‌شود و این گیاهان که محل تخم گذاری پروانه‌ها هستند از بین می‌روند و تنها گیاهانی در مراتع می‌مانند که خاردار هستند که نقش حفظ پوشش سطحی خاک را ایفا می‌کنند. این پروانه‌ها امکان تخم گذاری بر روی این نوع گیاهان را دارند و نیز می‌توانند سیکل زندگی خود را تکمیل کنند.

ارتباط حذف گیاهان بومی با فرار پروانه‌ها

وی با تاکید بر اینکه هوای پاک ربطی به حضور پروانه‌ها ندارد، گفت: اصولاً پروانه‌ها در شهرهای آلوده نیز حضور دارند به شرط آنکه پوشش گیاهی بومی در منطقه وجود داشته باشد و ارتباطی بین شهرهای دودآلود و پاک با حضور پروانه‌ها وجود ندارد. اینکه ما در تهران پروانه نداشتیم به دلیل از بین بردن زیست گاه‌های طبیعی پروانه‌ها بوده و گیاهی برای تخم گذاری وجود نداشته است. درست است که ما بوستان، پارک، باغچه داشته‌ایم، اما در سطح این فضای سبز ما گلکاری کرده که تنها جنبه زیبایی دارد و چون گیاهی بومی منطقه نیست، پروانه‌های بومی امکان تخم گذاری بر روی آنها را ندارند. بیشتر بوستان‌های ما گیاهانی است که از مناطق مختلف جهان وارد می‌شوند و تنها جنبه زیبایی دارند و مکان مناسبی برای تخم گذاری پروانه‌ها نیستند.

گونه‌های گیاهی پارک‌ها تنها زیبا است

وی در پاسخ به این پرسش که انتخاب اشتباه در کاشت گونه‌های گیاهی باعث نبود پروانه‌ها در این سال‌ها بوده است، گفت: صددرصد. ما بیشتر زمین‌های شهر را از بین برده‌ایم و آن را تبدیل به ساختمان و جاده کرده‌ایم و اگر خاکی را تبدیل به بوستان کرده‌ایم، گیاهان غیربومی را قطع کرده و گیاهان زیبا کاشته‌ایم. توصیه من به شهروندان این است که در این فضاها و باغ‌هایمان از پرچین استفاده کنیم و اگر گیاهی خودرو در حیاطمان جوانه زد، آن را به عنوان علف هرز از بین نبریم. گیاهان خودرو علف هرز نیستند. اینها به طی شدن چرخه طبیعی حشرات کمک می‌کنند و حشرات بر روی آنها تخم گذاری می‌کنند. سفید بالک ها که در سالهای گذشته برای شهروندان ایجاد مشکل کردند به دلیل از بین بردن حشرات دشمن این سفید بالک ها بود. بنابراین نباید دخالتی درچرخه طبیعی گیاهان داشته باشیم.

پروانه‌هایی که این روزها در سطح شهر تهران هستند با نام علمی Vanessa cardui توانایی تطابق خود با شرایط مختلف اقلیمی را دارند وقادر به ادامه زندگی در شرایط سخت هستند.

لارو این پروانه قادر به تغذیه از طیف وسیعی از گیاهان است و همین موضوع به آن توانایی انتشار وسیع‌تری را داده است. هر چند سال که دوره‌های بارشی در کشور تغییر می‌کند و شاهد افزایش بارندگی می‌شویم و از طرفی زمستان‌ها معتدل‌تر می‌شوند و اقلیم بیشتر مدیترانه‌ای می‌شود، گیاهان میزبان این پروانه بخش وسیع‌تری را می‌پوشانند و این گونه به سرعت با تخم‌گذاری روی این گیاهان وارد دوران دگردیسی می‌شود و پروانه‌های بالغ در کمتر از سه هفته ظاهر می‌شوند. این پروانه‌ها مجدداً تخم‌گذاری می‌کنند و این چرخه را دوباره تکرار می‌کنند تا جایی که هنوز پوشش گیاهی و رطوبت و دما مناسب باشد.

مشکلی مردم را تهدید نمی‌کند

بسیاری از این پروانه‌های تازه بالغ با پرواز قوی، خود را به نقاط دورتر می‌رسانند و حتی تا ارتفاعات ۴۰۰۰ متری نیز پیش می‌روند. آن‌ها این موضوع را مدیون سیستم ذخیره چربی بالای خود هستند که این پروانه‌ها را قادر به پرواز طولانی و زنده ماندن در دماهای پایین‌تر نیز می‌کند. آن‌ها به ندرت روی محصولات کشاورزی تخم‌گذاری می‌کنند و دلیل حضور این حشرات در اطراف این مزارع وجود منابع غنی شهد برای پروانه‌های بالغ و گیاه میزبان برای تخم‌گذاری است که در اطراف مزارع به‌صورت خودرو می‌رویند.

از اواسط دی ماه این پروانه‌ها از جنوب استان سیستان و بلوچستان با جمعیت بالا گزارش شدند و با گرم‌تر شدن فصل و رفتن به سمت بهار در عرض‌های شمالی‌تر دیده شدند و به زودی با بهاری شدن مناطق شمالی کشور، در تمام این مناطق به وفور یافت خواهند شد. در سال‌های اخیر با تخریب زیستگاه‌های طبیعی مخصوصاً چرای بی‌رویه دام‌ها، گیاهان خاردار جایگزین گیاهان متنوع و خوش خوراک مناطق مختلف شده‌اند. برای مثال گیاه کنگر وحشی به عنوان یک گونه مهاجم در تمام عرصه‌های استان خوزستان، لرستان و بوشهر و بسیاری استان‌های دیگر از جمله استان‌های شمال شرقی و شمالی جای سایر گیاهان را گرفته و پوشش بسیار وسیعی را به وجود آورده است. از آنجایی که این گیاه از اصلی‌ترین و مهمترین میزبان‌های لارو این پروانه است لذا به دلیل وجود غذای کافی جمعیت این پروانه جهش زیادی پیدا می‌کند. با گرم شدن هوا و کاهش بارندگی‌ها این موج جمعیتی رو به کاهش خواهد گذاشت و منتظر شرایط مناسب در سال‌های آینده خواهد بود. این گونه هیچ آسیبی به محصولات کشاورزی وارد نمی‌کند و مشکلی از جانب این پروانه برای مردم ایجاد نمی‌شود.